Craftsmen – Review

Auteur Krzysztof Matusik
Uitgever G3
Aantal spelers 2-5
Spelduur 2 – 3h
Jaar van uitgave 2013
Prijs 35.00€
Recensie door Vandenbogaerde Fabrice
Score 6.5/10
Links G3
   

SPELVERLOOP

De burgemeester van een lokaal dorpje, zo onbeduidend dat het niet eens op de landkaarten staat, rekent op het talent van enkele gedreven vakmannen om zijn dorp op de kaart te zetten. Het toeval wil dat jij – dat denk je toch – over de juiste vaardigheden beschikt om de burgemeester van zijn ei te verlossen.
De burgemeester, die er toch niet helemaal gerust in is, gokt op meerdere paarden en laat meerdere kandidaten aan de proef beginnen. Half werk is geen werk moet de burgemeester gedacht hebben want elke vakman krijgt naast een startkapitaal ook 5 helpers cadeau. Bovendien vraagt goed werk veel tijd, wie na 3 jaar de beste indruk nalaat, wordt beloond.
De borst nat maken en luid roepen maakt weinig indruk, je moet uit een ander vaatje tappen. Goederen produceren en uitvoeren is wat men het meest apprecieert. Daarvoor moet je grondstoffen bewerken. Dit doe je in verschillende productiegebouwen die je, eergevoelig dat je bent, zelf opricht.  Bewerkte grondstoffen kun je ruilen op de markt of in aangepaste productiegebouwen omzetten naar waardevollere producten. Die kun je voor een appel en een ei verkopen in de opslagplaats van het dorp of (daar gaan we weer) omzetten naar kostbare afgewerkte voorwerpen in aangepaste productiegebouwen.

Elk jaar bestaat uit 4 seizoenen die op dezelfde manier verlopen. Bij de start van een seizoen worden de hulpjes op pad gestuurd. Er zijn 6 gilden waar je ze aan het werk kunt zetten. Daarna worden de gilden van links naar rechts geactiveerd en kan elke aanwezige helper zijn taak uitvoeren:

  • Bank: trek 4 geldkaarten en leg er daarna 2 af.
  • Bouwen: construeer 1 of 2 gebouwen.
  • Notaris: koop een gebouw.
  • Atelier: produceer goederen. Je krijgt daarbij afhankelijk van de ronde 3, 4 of 5 productiepunten.
  • Handelsbeurs: koop bewerkte grondstoffen.
  • Stadhuis: verander de speelvolgorde of neem een privilege/werkers fiche.

Tijdens het laatste seizoen, de winter, worden geen helpers ingezet. Elke speler krijgt wel de kans om 1 gebouw te construeren en om één keer te produceren.
Na elk jaar ontvangen de spelers punten voor producten in schepen en in de opslagruimte. Ook de variatie in kleur van jouw productielijn wordt geëvalueerd. Tenslotten kan ook een donatie extra punten opleveren.

MIJN GEDACHT

Craftsmen is in geen geval zo eenvoudig als de korte beschrijving hierboven aangeeft. Er zijn heel wat mogelijkheden en de spelregels zijn vrij stug geschreven waardoor het niet evident is om Craftsmen uitgelegd te krijgen. Gelukkig maakt het ontwerp van het spelbord veel goed. Heel wat belangrijke informatie vind je – vertaald in symbolen – daarop terug.

foto Boardgamegeek Bartek Kanafa

Toch zorgen heel wat ‘kleine’ regeltjes voor een moeizame eerste kennismaking. Dit begint al bij het plaatsen van je helpers. Je moet die op het eerst vrije vak in de gilde van jouw keuze plaatsen. Een vak met een gouden rand levert een privilege op. Als de drie vakken binnen een gilde bezet zijn, mag je jouw helper op een andere plaatsen. Dit kost een geldkaart of een prestigepunt, tenzij je jouw helper op een vak met een groen vaandel plaatst. In jaar 2 moet je 2 prestigepunten of een geldkaart inleveren, in jaar 3 een geldkaart of 3 prestigepunten. Daarbij komt dat elke speler maximaal twee helpers in dezelfde gilde mag plaatsen en dat het totaal aantal helpers per gilde afhankelijk is van het aantal spelers.
Na de plaatsingsfase worden de helpers van links naar rechts geactiveerd. De onderste heeft voorrang bij een dubbeldek formatie.
Bij het construeren van gebouwen moet je er voor zorgen dat tenminste één kleur van aangrenzende kaarten overeenkomt, tenzij je daar een privilege hebt, dan mag je die regel één keer negeren. Als je een gebouw koopt, moet je geldkaarten in de kleur van dit gebouw afleggen. Je kan dit omzeilen door een gebouwkaart te veilen, dan speelt de kleur van de geldkaarten geen rol. De hoogste bieder krijgt het gebouw maar als niemand hoger biedt, worden eerst een aantal geldkaarten van de trekstapel gedraaid om het bod van de burgemeester te bepalen.

Elke geldkaart heeft een bepaalde waarde (1, 2 of 3) maar als je twee geldkaarten in dezelfde kleur aflegt, zijn die samen 5 waard. 3 geldkaarten 10, 4 kaarten 15, enz…

Bij het produceren krijg je een aantal productiepunten. Daarmee kan je, als je een basisgebouw bezit, een ruwe grondstof produceren. De ruwe grondstof moet je ofwel in de markt slijten ofwel plaatsen in een eigen gebouw die deze ruwe grondstof verder kan bewerken. Een grondstof ruilen op de markt kost eveneens een productiepunt. Je levert ook een productiepunt in om een ruwe grondstof te bewerken. Je maakt dan een half afgewerkt product dat je ofwel in de opslagplaats ofwel op een eigen productiegebouw legt. Het eerste levert een geldkaart op, in het tweede geval kan je met voldoende half afgewerkte producten een volledig afgewerkt product maken. Dit eindproduct moet je dan op één van de vier schepen leggen. Zijn de schepen vol, dan kun je de kapitein met een geldkaart omkopen om jouw product in plaats van een ander te aanvaarden.
Je kan half afgewerkte producten kopen uit de opslagplaats. Je moet daarvoor één geldkaart geven aan de eigenaar van het product. Als je het privilege bezit moet je in plaats daarvan een eigen blokje uit de markt afleggen. Tenzij je een product van een andere speler koopt, dan mag die speler een blokje in de markt plaatsen. Je moet daarbij wel in de gaten houden dat elke speler maximum 3 blokjes in de markt mag bezitten.

VOORBEELD

Ijzererts ontginnen kost 1 productiepunt, dit omzetten naar staal kost eveneens 1 productiepunt.
Een bloempje plukken en daarna omzetten naar touw kost 2 productiepunten.
Een koe kweken doe je eveneens voor één productiepunt, hetzelfde geldt als je van de koe leder wilt maken.
Leder, touw en staal kun je voor één productiepunt omzetten naar wapens. Die kun je dan verschepen. Bovendien krijgt de eerste speler die wapens maakt een bonus van 12 punten.

Craftsmen onder de knie krijgen, heeft heel wat voeten in de aarde. Niet alleen de kleine regeltjes maar ook het spelverloop zorgen voor een harde leercurve. Als je Craftsmen goed wilt spelen, moet je flink wat stappen vooruit denken. Welk eindproduct wil je produceren? Welke gebouwen heb je daarvoor nodig? Hoeveel geld moet je investeren en wat is de kleur van het geld dat je nodig hebt? Wat ga je uiteindelijk met jouw afgewerkte producten aanvangen? In welke volgorde leg je jouw productiegebouwen op tafel? Welke producten heb ik nodig en kan ik zelf niet produceren? Hoeveel beurten heb ik nodig om mijn plan uit te voeren, lukt dit binnen het jaar? De volgorde waarin de gildes geactiveerd worden vormen daarbij dikwijls een struikelblok. Eerst ontvang je geld. Daarmee moet je zowel bouwen als kopen. Bouwen komt voor kopen waardoor het gebouw dat je koopt pas in een volgende beurt kan gebouwd worden. Dan pas moet ook de kleur van de gebouwen matchen. Produceren is in principe niks anders dan blokjes schuiven maar de volgorde waarin je dat doet is eveneens belangrijk. Denkwerk dat voor (te) lange wachttijden zorgt.
Daarbij komt dat heel wat plaatsen schaars zijn. In de opslagruimte zijn slechts 2 plaatsen per product en ook een schip biedt slechts twee plaatsen per product. Timing is ontzettend belangrijk.
Bovendien zijn de gebouwen waarop jij je oog laat vallen niet altijd beschikbaar of andere spelers kapen die voor je neus weg. Dit kan er voor zorgen dat je volledige productielijn, waar je reeds zoveel tijd, acties en geld in investeerde, niet afgewerkt kan worden.
Als je er wel in slaagt een volledige productielijn op poten te zetten, is produceren de boodschap. Het is evident dat je dan 2 helpers in het atelier plaatst. Dit geldt natuurlijk voor alle spelers waardoor het laatste jaar meestal resulteert in een gevecht voor de plaatsen in het atelier. In een spel met 3 bijvoorbeeld mogen maximaal 4 helpers in een gilde geplaatst worden. Eén speler kan dan twee helpers activeren, de andere twee spelers slechts één. Dit resulteert in een verschil van 5 productiepunten wat heel veel is. De kans is groot dat op dat moment ook een strijd om de startspelerpositie losbarst. Op dat ogenblik komt Craftsmen mij wat te repetitief over.
Een potje Craftsmen duurt makkelijk 1 uur per speler. Je verliest er na een tijdje de aandacht door. Dit resulteert vaak in misplaatste helpers. Het komt vaak voor dat een speler pas bij het activeren van zijn helper inziet dat hij er eigenlijk niks nuttig mee kan aanvangen. Het bijhouden van de gebruikte productiepunten wordt ook steeds een grotere uitdaging. Je bezit dan zoveel kaarten/blokjes en productiepunten dat missen menselijk wordt. Daarbij komt dat het controlerende oog van tegenspelers slapper wordt naarmate de tijd verstrijkt. Enerzijds omdat elke speler gefocust is op eigen projecten, anderzijds omdat bij sommige spelers verveling om de hoek loert.

In tegenstelling tot wat bovenstaande tekst doet vermoeden, heb ik toch heel wat bewondering voor Krzysztof zijn eerste project. Hoewel de spelregels even moelijk lezen als de naam van de auteur zelf en ondanks de vele extra regeltjes speelt Craftsmen vrij intuïtief. Je merkt ook dat de auteur hart en ziel in dit project heeft gestopt. Bovendien schuilt in de ‘kleine regeltjes’ een mooie tegenstelling. Hoewel die krenterig overkomen en overbodig lijken, zorgen ze voor meer mogelijkheden, diepgang en interactie. Toch vind ik (maar wie ben ik?) dat Craftsmen een goede snoeibeurt kan gebruiken. Dit zowel in de extra regels als de spelduur (aantal ronden). Ik heb mij tijdens de eerste twee jaar goed geamuseerd, daarna smolten aandacht en interesse als sneeuw voor de zon. Craftsmen is een spel dat tijd vraagt. Ik ben er van overtuigd dat de geïnvesteerde tijd recht evenredig is met het spelplezier. Een potje met ervaren ‘Craftsmen-spelers’ lijkt me een boeiende ervaring. Ik vrees echter dat weinig spelers duimen en vingers aflikken bij een spel van dit kaliber en deze spelduur.

Maart 2014

About Fabrice

Oprichter van Spellenclub13.be en heeft heel wat recensies en reviews op zijn naam staan.

View all posts by Fabrice →

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *