SPELMATERIAAL

De speldoos bevat heel wat materiaal. Een plastiekzakje of 15 houdt alles op zijn plaats. Dat die plastiekzakjes nogal op mijn zenuwen werken is geen nieuw gegeven. Zoveel spelmateriaal, van goede kwaliteit overigens, verdient een mooiere opbergmethode vind ik.
Met zoveel bedoel ik,

• 110 kaarten waaronder 3 startgebouwen, 30 particuliere gebouwen, 36 gemeentelijke bouwprojecten, 20 rondekaarten, 11 leningcertificaten, 5 overzichtskaarten voor de acties, 5 overzichtskaarten voor de ronden.
• 444 fiches, 7 leveringsfiches, 16 grote voedselfiches, 1 startspelerfiche, 48 munten van 1 Franc, 30 munten van 5 Franc, 60 fiches vee/vlees, 60 fiches graan/brood, 30 fiches ijzer/staal, 42 fiches klei/baksteen, 48 fiches hout/houtskool, 42 fiches vis/gerookte vis, 30 fiches steenkool/cokes en 30 fiches huiden/leer.
  De verschillende grondstoffen.
  
• 3 spelborden, 5 spelerschijven en 5 schepen.

SPELBESPREKING

Inleiding

En spelletje Le Havre gaat over het opbouwen van een zo groot mogelijk vermogen in de oude Franse havenstad. Om dit te bereiken moeten de spelers goederen lossen en bouwen. Goederen worden bewerkt waardoor ze waardevoller zijn. Gebouwen worden, meestal tegen betaling, gebruikt om goederen te bewerken, schepen te lossen, te bouwen, inkomsten te genereren, enz…
Natuurlijk moeten je ook de hongerige magen van het werkvolk spijzen. Heel wat om rekening mee te houden!

Voorbereiding

• Leg de spelborden op tafel zodat ze de Franse haven vormen.
• De 7 leveringsfiches worden op het spelbord gelegd.
• Goederen en Francs worden op de voorraad en de aanbod velden gelegd. De hoeveelheid is afhankelijk van het aantal spelers.
• Schud de gemeentelijke bouwprojecten en leg er 6 gedekt op het spelbord.
• Schud de particuliere bouwprojecten, maak 3 stapels en sorteer elke stapel volgens gebouwnummer. Leg de 3 rijen gebouwen op het spelbord.
• Leg de 3 startgebouwen boven het spelbord.
• Sorteer de rondekaarten volgens aantal spelers en gekozen speltype (gewoon of kort) en leg ze in volgorde op het spelbord.
• De voedselfiches, de juiste overzichtskaart voor ronden en de leningcertificaten worden naast het spelbord gelegd.
• Elke speler ontvangt een houten schijf, een schip en een overzichtskaart in één kleur. Daarnaast starten de spelers het spel met 5 francs en 1 steenkool.

Het spelbord.

Spelverloop

Afhankelijk van het aantal spelers en het gekozen speltype worden 4 tot 20 ronden gespeeld. Elke ronde bestaat uit 7 beurten waarna de actuele rondekaart afgehandeld wordt. De startspeler krijgt de startspelerfiche en houdt die gedurende het volledige spel bij zich.
Een beurt start met het leveren van goederen. Daarop volgt een hoofdactie. Tussendoor kan naar believen gekocht en verkocht worden.

Leveren.

De actieve speler moet zijn schip op het eerst volgende lege leveringsfiche plaatsen. Deze fiche geeft aan welke goederen van de voorraadvelden naar de aanbiedingsvelden verhuizen.
Eén leveringsfiche toont het woord ‘rente’. Als daar een schip geplaatst wordt, moet elke speler met leningen 1 franc per lening aan de bank betalen.
Goederen in de aanbiedingsvelden worden altijd met de onbewerkte kant naar boven gelegd.
De 7 leveringsfiches.

Hoofdactie.

Tijdens de hoofdactie heeft een speler 2 keuzes: goederen/geld nemen of een gebouw gebruiken.
Kies je voor het nemen van goederen of geld, dan mag je alle fiches of geldstukken van één aanbiedingsveld nemen en aan je persoonlijke voorraad toevoegen.
Om een gebouw te gebruiken moet je jouw schijf op dat gebouw leggen. Je kan alleen gebouwen gebruiken die reeds gebouwd zijn en waarop geen schijf ligt. Om een gebouw te gebruiken moet je meestal betalen. Je betaalt aan de eigenaar van het gebouw. Het gebruik van eigen gebouwen is gratis.
Voorbeelden van particuliere bouwprojecten.
De cokesfabriek bouwen kan met 2 stenen en 2 ijzer. De fabriek gebruiken kost 1 Franc. Je kan de fabriek ook kopen voor 18 Frank en verkopen voor 9 Frank. Je kan in de fabriek 1 steenkool omzetten tot 1cokes en 1 Franc. De Timmerfabriek bouwen kan met 3 hout. De fabriek gebruiken kost 1 voedsel. Voor 8 Franc kan je de fabriek kopen. Als je de fabriek gebruikt, kan je 1, 2 of 3 hout omzetten naar 5, 6 of 7 Franc.
De achterkant van de kaarten geeft aan wanneer de kaart verwijdert wordt. In het voorbeeld hier wordt de kaart alleen gebruikt in een spel met 4 of 5 spelers. In een verkorte versie alleen met 5 spelers. De getallen rechtsboven dienen voor het sorteren van de bouwprojecten tijdens het spelbegin.

Bouwen vs kopen en verkopen.

Om te bouwen moet een speler grondstoffen investeren. Om te bouwen moet je jouw schijf op de werkplaats, de bouwonderneming of het constructiebedrijf plaatsen. Bouwen is een actie en kan daardoor maar 1 keer per beurt gedaan worden.
Gebouwen kunnen ook gekocht worden. Je betaalt dan de waarde van het gebouw in Franc. Een gekocht gebouw leg je voor je neer, het geldt direct als gebouwd. Je hoeft hiervoor dus geen grondstoffen te betalen. Bovendien mag je zoveel gebouwen kopen als je wenst. Kopen mag je voor, na of tijdens de verplichte acties doen.
Gekochte gebouwen kunnen terug verkocht worden aan de stad. Ze leveren de helft van de puntenwaarde op.
Schepen kunnen op dezelfde manier gekocht en verkocht worden. Om schepen te bouwen moet je de functie van de scheepswerf gebruiken.

Rondekaart afhandelen.

Om de 7 beurten wordt de actuele rondekaart afgehandeld. Een rondekaart afhandelen gebeurt in 4 fasen.

1. Bovenaan staat ‘oogst’ of ‘geen oogst’. Tijdens de oogst krijgen alle spelers met tenminste 1 graan in hun voorraad één extra graan. Alle spelers met tenminste 2 koeien in hun voorraad krijgen één koe extra.
   Als er geen oogst is, gebeurt er niks.
2. De rondekaart geeft ook aan hoeveel voedsel de spelers moeten afgeven. 1 Franc geldt altijd voor 1 voedsel. (1 voedsel geldt niet voor 1 Franc!). Voedsel wordt betaald aan de hand van fiches. Vis levert 1 voedsel op, gerookte vis 2 en vlees 3 bijvoorbeeld. Wie niet over genoeg voedsel of geld beschikt, moet lenen. Leningen kunnen tijdens jouw beurt op elk ogenblik terugbetaald worden.
3. De rondekaart geeft ook aan of de stad al dan niet bouwt. Als de stad bouwt kan dat een gemeentelijk of een particulier bouwwerk zijn. In het eerste geval wordt de bovenste kaart van de gemeentelijke bouwwerken gebouwd. In het tweede geval wordt het gebouw met het laagste nummer gebouwd.
   Voorbeeld van rondekaarten.
   Bij het afhandelen van de linker kaart wordt er geoogst. Dit is de 17 ronde tijdens een spel met 3 spelers. Elke speler moet 15 voedsel afgeven. Na het afhandelen van de ronde is de 2de speler aan de beurt.
   
4. Tenslotte wordt de rondekaart omgedraaid. De achterkant van een rondekaart toont een schip. Schepen worden op het spelbord gelegd en kunnen gekocht of gebouwd worden. Schepen leveren een constante voedselvoorraad op en kunnen goederen verschepen via de rederij.
   Voorbeelden van schepen.
   Het houten schip kan gebouwd worden voor 5 hout en 3 energie of gekocht worden voor 14 Franc. Het slot rechts bovenaan geeft aan dat andere speler het schip niet mogen gebruiken. In een spel met 3 personen levert het schip 3 voedsel op. Via de rederij kan je met een houten schip 2 goederen verkopen.
   

De winnaar

Het spel eindigt nadat de laatste rondekaart is afgehandeld. Elke speler mag nu nog één hoofdactie uitvoeren en berekent daarna zijn vermogen. Het vermogen is de som van de puntenwaarden op jouw kaarten met het aantal franc en de extra waarde van sommige gebouwen. Per lening moet je 7 Franc van het totaal aftrekken.

SPELBEOORDELING

Le Havre is de opvolger van Agricola. Agricola vind ik een goed spel, maar het gebrek aan overzicht en de vele bouwregeltjes kunnen de sfeer danig verpesten waardoor Agricola de spellenkast niet veel meer verlaat. Gelukkig kan dit van Le Havre niet gezegd worden. De basisprincipes van dit spel zijn doodeenvoudig. Vul de voorraad aan, kies een voorraad of gebruik een gebouw. Tussendoor mag je naar hartelust kopen en verkopen. Simpel in de kern, maar toch heel wat mogelijkheden. Daarvoor zorgen de verschillende functies van de gebouwen. De symbolen op de kaarten zijn vrij duidelijk en zorgen voor overzicht tijdens het spel. Bovendien kan je een vrij handige appendix raadplegen als je wat twijfelt.
Dat elke ronde 7 beurten duurt is iets waar je best rekening mee houdt. Niet iedereen komt evenveel aan zet en die ene beurt kan soms echt het verschil maken. Ervoor zorgen dat je voldoende voedsel hebt, is ontegensprekelijk belangrijk. Schepen zorgen ervoor dat je wat ademruimte hebt wat voedsel betreft. Zit er niet mee in om gebouwen te verkopen. Dit kan namelijk handig zijn om gebouwen vrij te maken of om wat extra centen te verdienen.
Hoewel Le Havre heel wat vlotter speelt dan Agricola, blijft het een spel voor veelspelers. De spelduur die makkelijk boven de 3 uur uitloopt en de vele mogelijkheden van de gebouwen zullen heel wat occasionele spelers afschrikken.
Ikzelf teken voor 3 uur spelplezier en schuif met heel veel plezier mee aan tafel als Le Havre op het menu staat.
De samenvattingskaart voor een spel met 3 spelers en voor en achterkant van de spelersamenvatting.

Interesse om het spel te kopen, kijk eens op Bordspellentop10.com.