SPELMATERIAAL

• 1 spelbord
• 4 borden voor de spelers
• 68 grondstoffen (hout, leem, steen, goud)
• 40 houten stamleden in 4 kleuren (elk 10)
• 4 grote en 4 kleine houten markeerblokjes (per kleur elk 1)
• 53 voedselfiches (waarde 1, 2, 5 en 10)
• 28 gebouwfiches
• 18 werktuigfiches
• 1 startspelerfiguur
• 36 samenlevingskaarten
• 7 dobbelstenen
• 1 dobbelbeker
• 1 blad met de uitleg van de samenlevingskaarten
• spelregels

SPELBESPREKING

Inleiding

Het stenen tijdperk wordt gekenmerkt door de beginnende akkerbouw, het gebruik van werktuigen, beginnende handel, het vormen van grotere samenlevingen, het bouwen van stevigere woningen, … Maar ook de jacht en wat geluk blijven een rol spelen bij de ontwikkeling van een volk. Iedere speler start met een bescheiden stam, wie zal deze uitbouwen tot de sterkste samenleving.

Voorbereiding

Het spelbord wordt midden op de speeltafel gelegd. Op het spelbord worden de voedselfiches, grondstoffen en werktuigen in de voorziene ruimten geplaatst. Van de samenlevingskaarten komen er vier open op de gereserveerde plaatsen, de rest komt naast het spelbord om in latere ronden het spelbord aan te vullen. De gebouwfiches worden in vier gelijke stapels verdeeld, er komen evenveel stapels op het spelbord als er spelers zijn (de rest terug in de doos).
Het spelbord met daarop duidelijk aangeduid welk materiaal waar komt.

Elke speler krijgt een spelersbord, 12 voedsel, 5 stamleden in de door hem gekozen kleur en twee markeerblokjes in diezelfde kleur. Het grote markeerblokje komt op de 0 van de scorerand (spelbord), het kleine blokje op de 0 van akkerbouw (spelbord linksonder). Nu nog een startspeler kiezen en je kan beginnen.
De startopstelling.

Spelverloop

Het spel verloopt over verschillende ronden, elke ronde bestaat uit 3 fasen. Als er op het einde van een ronde aan één van de twee eindcondities voldaan is, volgt er geen nieuwe ronde, maar een slottelling waarna de winnaar gekend is.

Stamleden uitsturen.

Beginnend met de startspeler plaatst iedereen om beurt stamleden op één van de locaties op het spelbord. Een groep bestaat minimum uit één stamlid, behalve bij de hut, waar het minimum twee is. Het maximum van een groep wordt beperkt door het maximum aantal die op een locatie aanwezig mogen zijn en natuurlijk ook door het aantal stamleden in jouw bezit. Bij de werktuigmaker, akker, samenlevingskaarten en gebouwfiches is dit maximum één. Bij de hut is het maximum twee. Het woud, de leemgroeve, de steengroeve en de rivier hebben een maximum van zeven. Bij de jacht is het maximum onbeperkt. Het maximum op een locatie staat voor het totaal van alle aanwezige stamleden, zijn er in het woud al vijf mensen aanwezig, dan kan een ander er nog twee bijplaatsen. Heb je in een bepaalde locatie al stamleden geplaatst, dan mag je gedurende dezelfde fase geen stamleden meer bijplaatsen op die locatie.

Stamleden aan het werk.

Wederom mag de startspeler beginnen. Hij laat zijn mensen per locatie hun actie uitvoeren, de volgorde mag hij zelf kiezen. De werktuigbouwer verhoogt de kracht van je werktuigen met één. In de hut wordt een extra stamlid gemaakt. Op de akker wordt een extra veld aangemaakt voor het telen van groenten, de markeersteen bij akkerbouw mag één omhoog.
Bij de jacht, het woud, de leemgroeve, de steengroeve en de rivier moet je dobbelen voor grondstoffen of voedsel. Het aantal dobbelstenen dat je mag gebruiken is gelijk aan het aantal door jou geplaatste stamleden. Werktuigen kunnen ingezet worden om de totale waarde van een worp te verhogen. De samenlevingskaarten leveren een directe bonus op die je kunt terugvinden op het bovenste deel van de kaart. Deze bonus kan zowat alles zijn wat er in het spel te verdienen valt, grondstoffen, extra werktuigen, overwinningspunten,… . Het onderste deel van de kaart levert overwinningspunten op tijdens de slotwaardering. De gebouwfiches leveren onmiddellijk overwinningspunten op en dit afhankelijk van de nodige bouwstoffen. Indien je niet de nodige grondstoffen bezit om een samenlevingskaart of gebouwfiche te betalen, moet je deze op het bord laten liggen.

Stamleden voeden.

Deze fase kan simultaan doorlopen worden. Iedereen neemt voedsel van de voorraad, gelijk aan de waarde van zijn markeersteen bij akkerbouw. Dan heeft iedereen voor elk stamlid waarover hij beschikt 1 voedsel af. Indien je niet over voldoende voedsel beschikt, kan je het tekort eventueel aanvullen met grondstoffen, elke grondstof telt voor 1 voedsel (via ruilhandel weten stamleden wel aan eten te komen). Indien je ook dat niet kan of wil, moet je 10 punten achteruit op de scorerand.
Iedereen draait zijn werktuigen weer in de positie ongebruikt. De startspeler geeft zijn startspelerfiguur aan zijn linkerbuur, waardoor die nu startspeler wordt. De samenlevingskaarten worden terug aangevuld tot 4. Zijn er onvoldoende kaarten om aan te vullen tot 4, of is één van de stapels met gebouwfiches uitgeput, dan volgt de slotwaardering. Anders begint er een nieuwe ronde.

De winnaar

Als er geen nieuwe ronde komt, volgt er nog een slotwaardering waar de punten voornamelijk van je verzamelde samenlevingkaarten komen. De kaarten met een groene achtergrond slaan op cultuur. Deze zijn er in verschillende vormen zoals schrijfkunst, muziek, geneeskunde, …
De waarde van deze kaarten is het aantal verschillende vormen in het kwadraat.
De kaarten met gele achtergrond tonen een aantal boeren, werktuigmakers, huttenbouwers of priesters. De waarde van deze kaarten is het aantal boeren x de waarde van je markeersteen bij akkerbouw, het aantal werktuigmakers x de waarde van je werktuigen, het aantal huttenbouwers x het aantal door jou verzamelde gebouwfiches of het aantal priesters x het aantal stamleden in jouw bezit.
Voor elke grondstof die je nog over hebt, krijg je ook nog een punt. Wie nu het verst gekomen is op de scorerand wint het spel.

SPELBEOORDELING

Een veel voorkomende kritiek op dit spel is het feit dat er behoorlijk wat geluk gemoeid is bij het verzamelen van grondstoffen (dobbelen). Die kritiek komt meestal van de fanatieke spellenfanaat of van die zeldzame speler die het ganse spel enkel enen kon gooien. De eerste vergeet dat hij eigenlijk niet de doelgroep van dit spel is, de tweede zal na een volgende keer spelen (met wat minder ongeluk), het spelletje best leuk vinden. Het spel is dus bedoeld als familiespel en beschikt ook over zowat alles wat zo’n spel nodig heeft. Het is zeer vlot aan te leren, leuk om te spelen en iedereen kan winnen. De aantrekkingskracht voor de fanatieke spellenfanaat zit hem in de vele tactische mogelijkheden en manieren om de overwinning te behalen. Ikzelf als fanatieke spellenfanaat geloof dat mijn tactisch inzicht mij een voordeel heeft tegenover de andere spelers en dat mijn winstkansen daardoor groter zijn dan die van mijn tegenstanders. Een 100% overwinningstrategie zal er wel niet zijn, maar wie is niet tevreden met 70%? Misschien is dit spel wel de ideale ontmoeting tussen de fanatiekeling en de occasionele speler.
Een beginnend speler vergeet al snel de waarde van de samenlevingskaarten. Die leveren heel wat punten op aan het einde van het spel. Houd dit als tip in het achterhoofd als je aan het spel begint!