SPELMATERIAAL

De speldoos bevat:

• 5 scorestenen (1 per kleur en een zwarte rondeteller),
• 200 schildknapen (50 per kleur),
• 4 baronnen (1 per kleur),
• 28 torenverdiepingen (7 per kleur),
• 4 gebeurteniskaarten,
• 4 personenkaarten,
• 27 actiekaarten,
• 30 zilver- en 12 goudstukken,
• 4 spelerschermen,
• 1 spelbord,
• de spelregels in het Engels, Italiaans, Duits, Frans en Spaans.

SPELBESPREKING

Inleiding

Probeer strategische gebieden in Jerusalem te controleren. Deze gebieden voorzien je van alles wat je nodig hebt om je macht uit te breiden: manschappen, goud en aanzien. De grootste willen hebben, is van alle tijden. De speler met de hoogste toren dwingt het meeste respect af.

Voorbereiding

Leg het spelbord op tafel. Schud de actiekaarten en leg ze naast het spelbord. Schudt de gebeurteniskaarten en leg er 3 boven het spelbord. Leg de personenkaarten open naast het spelbord.
Geef elke speler een scherm, 1 scoresteen, 1 baron en 7 verdiepingen in één kleur. Het startkapitaal van de spelers bedraagt 12 zilverstukken.

Spelverloop

Er worden 5 ronden gespeeld. Elke ronde is opgedeeld in 4 delen: bieden, schildknapen plaatsen, inkomsten en gebeurtenis.

Bieden.

De speler met de laagste toren start het bieden. Hij neemt een personenkaart naar keuze en doet er een bod op. De andere spelers kunnen het bod verhogen op passen. Uiteindelijk krijgt de speler met het hoogste bod de kaart, voor hem stopt het bieden. Als elke speler een personenkaart heeft, eindigt het bieden. Het spreekt vanzelf dat de laatste personenkaart gratis verkregen wordt.
Personenkaarten bepalen naast de spelvolgorde ook hoeveel schildknapen je ontvangt en welke extra actie je kan uitvoeren.
De personenkaarten
De speler met de hoofdman voegt 7 schildknapen aan zijn voorraad toe en zet als eerste zijn schildknapen op het spelbord. Bij het plaatsen van een baron moet hij 1 schildknaap minder inzetten.
De speler met de schatbewaarder ontvangt 6 schildknapen, komt als tweede aan de beurt en kan 1 of 3 zilverstukken betalen voor respectievelijk 1 of 2 extra schildknapen.
De maarschalk ontvangt 5 schildknapen en 1 zilverstuk, komt als derde aan de beurt en mag tot 2 schildknapen verplaatsen.
De admiraal ontvangt 1 zilverstuk en 4 schildknapen, hij komt als laatste aan de beurt.

Schildknapen plaatsen.

Elke speler neemt naargelang zijn personenkaart een aantal schildknapen uit de algemene voorraad en legt ze achter zijn scherm. Daarna worden evenveel actiekaarten getrokken als er spelers zijn. Om beurt kiezen de spelers 1 actiekaart die ze op handen houden. De volgorde van kiezen wordt bepaald door de personenkaarten. De speler met personenkaart nummer 1 begint enz.. In dezelfde volgorde zetten de spelers vervolgens schildknapen in de verschillende gebieden van Jerusalem. De fase eindigt als alle spelers één keer aan de beurt gekomen zijn. Je mag schildknapen achter jouw scherm bewaren voor een volgende ronde.
Je kan jouw baron gebruiken om een gebied voor andere spelers te blokkeren. Zet de baron samen met 3 schildknapen (of 2 in een klein gebied) in een gebied naar keuze. De andere spelers kunnen hier nu geen schildknapen of baronnen meer plaatsen.
Het spelbord: centraal in het midden bevindt zich de toren van David. Daarrond zijn 5 gebieden die telkens in 3 stukken zijn verdeeld. Elk deeltje toont in de rechter benedenhoek de beloning voor de speler met het meeste invloed. Daarnaast leveren de drie onderste gebieden nog een privilege (symbolen in het vaandel) op.

Inkomsten.

Onderstaande zaken worden in volgorde uitgevoerd.

• De speler met het meeste schildknapen bij de toren van David mag één schildknaap verplaatsen naar een ander gebied in de stad. Deze speler ontvangt eveneens 1 zilverstuk.
• De speler met het meeste schildknapen bij de patriarch mag 1 schildknaap van achter zijn scherm afleggen om de bovenste actiekaart te trekken.
• De speler met het meeste schildknapen bij de markt kan maximum 4 punten kopen voor 2 zilverstukken per punt.
• De speler met het meeste schildknapen bij de nobelen, mag 1 eigen schildknaap in de plaats van een vreemde schildknaap zetten.
• In elk gebied ontvangt de speler met het meeste schildknapen de afgebeelde inkomsten. Dit kunnen schildknapen, punten of zilverstukken zijn.
• Elke speler (in spelvolgorde) geeft punten in voor de bouw van zijn toren. Het eerste verdiep kost 2 punten, het tweede 3, het derde 4, enz… De eerste speler die een bepaald verdiep bouwt, moet 1 extra punt inleveren.

Bij een gelijk aantal schildknapen wint de speler met de laagste personenkaart.
Op het eind van een ronde keren alle baronnen terug naar hun eigenaars. De personenkaarten worden naast het spelbord gelegd. In de 5de ronde krijgen de spelers extra punten voor de bouw van de toren. 3 punten voor de speler met het meeste schildknapen in voorraad, 3 punten voor de speler met het meeste zilverstukken en 1 punt als je tenminste 1 actiekaart overhoudt.

Gebeurtenissen.

Na ronde twee, drie en vier vindt een gebeurtenis plaats. In het begin van de ronde wordt de gebeurteniskaart open gedraaid zodat de spelers er nog kunnen op anticiperen. Er zijn 4 verschillende gebeurteniskaarten.

• Oorlog: verwijder alle schildknapen van de tempel. Voor elke schildknaap die je verwijdert, mag je een vreemde schildknaap uit eender welk gebied verwijderen. Je mag maximum 2 schildknapen per tegenspeler verwijderen.
• Verkiezing: in de aangegeven gebieden moet elke speler schildknapen wegnemen tot ze er evenveel overhouden als de zwakste speler in dit gebied. (Per gebied worden de drie delen apart behandeld.)
• Opvolging: alle schildknapen in het paleis van de koning worden verwijderd. Elke speler mag maximum twee van de verwijderde schildknapen bij zijn baron plaatsen.
• Belasting: verwijder alle schildknapen van de markt. Per zilverstuk dat je inlevert, moet je 1 schildknaap minder verwijderen.

Actiekaarten.

Elke speler kiest 1 actiekaart per ronde. De eerste keus is telkens voor de speler met de hoofdman. De overgebleven kaarten worden doorgegeven aan de schatbewaarder die er ook 1 kiest. De maarschalk kiest één van de twee overgebleven kaarten en de admiraal krijgt de laatste actiekaart. Actiekaarten kunnen tijdens jouw beurt worden ingezet. De symbolen op de actiekaarten spreken voor zich.

De winnaar

De speler met de hoogste toren na ronde 5 wint. Bij gelijkstand wint de speler die nog het meeste punten over heeft.

SPELBEOORDELING

Jerusalem doet wat denken aan El Grande en wordt er ook vaak mee vergeleken. Zelf vind ik de vergelijking niet 100% opgaan. Wat wel overeenkomt is dat beide spellen mij goed zijn bevallen. Jerusalem steekt goed in elkaar en biedt voldoende uitdaging.
Vanaf het begin moet je bij de pinken zijn. De personenkaarten hebben elk hun voor – en nadelen die je goed in overweging moet nemen. Daarnaast moet je ook bepalen hoeveel geld je daaraan wilt spenderen. De laatste kaart is immers gratis en daardoor extra aantrekkelijk. De hoofdman mag als eerste een actiekaart kiezen, kan als eerste zijn baron plaatsen maar moet natuurlijk ook als eerste zijn schildknapen plaatsen. De speler die als laatste aan de beurt is, kan de kat uit de boom kijken maar zal misschien schildknapen tekort komen waardoor hij met de kruimels tevreden moet zijn.
Alle gebieden op het spelbord zijn interessant en je kan niet overal de hoofdvogel schieten. Je zet dus best eerst de lijnen uit. Vergeet echter niet dat het uiteindelijk om de punten gaat!
De gebeurteniskaarten beïnvloeden het spel, naar mijn mening, net iets te veel. Daardoor zal een ervaren speler veel voordeel genieten. Zelf zou ik de getrokken gebeurtenissen vanaf het spelbegin open draaien zodat je er direct rekening mee kan houden. Eén ronde is te weinig om een scheve situatie recht te trekken. Op voorhand rekening houden met alle mogelijke gebeurtenissen is niet opportuun.
Als eerste een bepaald verdiep bouwen, kost 1 punt extra. (Je kan daar rekening mee houden bij het kiezen van de personenkaart.) Dit zorgt er voor dat de scores niet al te ver uit elkaar liggen. Het spel blijft (meestal) spannend tot de laatste ronde.
Jerusalem is niet de topper die El Grande wel is. Toch zal het regelmatig de tafel halen. Wie het koopt, zal het zich niet beklagen.