SPELMATERIAAL

1 speldoos, 1 middenvak en heel wat spelmateriaal:

• een spelbord met een landkaart en het actiespoor,
• een spelbord waarop de beschikbare tegels komen,
• 40 grondstoffen,
• 150 blokjes (30 per kleur),
• 45 actiestenen (9 per kleur),
• 5 pionnen (1 per kleur),
• 5 overzichten,
• 8 groeitegels,
• 40 landtegels,
• 48 ontwikkelingstegels,
• 36 stadstegels,
• 104 munten,
• de spelregels in het Nederlands.

SPELBESPREKING

Inleiding

Probeer jouw beschaving zo goed mogelijk uit te breiden. Oorlog voeren is een mogelijkheid maar zeker en vast niet de enige. Spelers kunnen ook investeren in ontwikkelingen, gebouwen en grondstoffen. Zelfs vredig naast elkaar leven is een mogelijkheid. Geld hier de wet van de sterkste of die van de slimste?

Voorbereiding

De voorbereidingen zijn vrij eenvoudig. Sorteer de tegels volgens tijdperk (= kleur) en volgens ronde (= A en B). Leg de tegels voor de huidige ronde op het passende spelbord.
Geef elke speler 9 actiestenen, 5 blokjes, een pion, een overzichtskaart, vijf goud en twee grondstoffen.
De spelers starten het spel met 16 voedsel.

Spelverloop

Algemeen.

Er worden drie tijdperken gespeeld. Tijdperken worden herkend aan hun kleur: ivoor voor tijdperk 1, bruin voor tijdperk 2 en groen voor tijdperk 3. In elk tijdperk worden een A – en een B-ronde gespeeld. Tijdens een ronde komen de spelers afwisselend aan de beurt. Daarbij kiezen ze één actie door een actiesteen op het actiespoor te leggen. Dit gaat zo door tot alle spelers 6 acties gekozen hebben. In de B-ronde kiezen de spelers een actie door één van hun actiestenen weg te nemen. Je voert dus dezelfde acties uit, maar eventueel in een andere volgorde!
Het actiespoor met daarnaast de speelvolgorde.

De verschillende acties.

• Ontwikkelingstegel nemen: neem een tegel uit het aanbod. Vanaf nu mag je het voordeel van deze tegel 1 keer per ronde uitvoeren.
  Van links naar rechts: neem 1 goed naar keuze per eiland, verander de positie van één van jouw actiestenen, neem twee voedsel, ruil blokjes voor goud, verplaats 2 blokjes op de landkaart, neem 1 grondstof per bos, neem 1 grondstof per heuvel, ruil 1 goed voor een ander, verwijder een blokje van een speler uit een gebied waar je zelf blokjes bezit.
  
• Landtegel nemen: neem een landtegel uit het aanbod. Landtegels leveren grondstoffen, voedsel, goud, punten of blokjes op.
  Voorbeelden: onderaan staan de opbrengsten van de landtegels. Dit gaat van 3 blokjes, naar 1 goudstuk en een punt naar 2 voedsel en een blokje. De twee linkse landtegels hebben een onderhoudskost van respectievelijk 3 en 2 voedsel.
  
• Stadstegel nemen: neem een stadstegel uit het aanbod. Stadstegels leveren punten op, maar het kost meestal grondstoffen, voedsel en geld om ze te onderhouden.
  Voorbeelden: bovenaan tegels voor het eerste tijdperk. Daaronder die voor het tweede en het derde tijdperk. Op de stadstegel staan de kosten bovenaan rechts. De onderhoudskosten staan er naast. Onderaan staat hoeveel punten de stadstegels elke ronde opleveren. De rechter stadstegels, met de rode rand, leveren direct punten op en verdwijnen daarna uit het spel.
  
• Groeitegel nemen: neem een groeitegel uit het aanbod en voer de actie uit. Groeitegels zorgen ervoor dat je blokjes (= bevolking) op het spelbord kunt plaatsen en dat je andere spelers kan aanvallen.
  Voorbeelden: het cijfer bovenaan geeft aan in hoeveel gebieden je blokjes mag plaatsen. De kleur bepaalt waar je de blokjes mag zetten. Onderaan staan 1 of 2 aanvalsmogelijkheden. Met de meest linkse groeitegel mag je in één gebied blokjes plaatsen. Daarnaast mag je uit een gebied naar keuze één blokje van jezelf en drie blokjes van een andere speler van het spelbord nemen.
  
• Handelen: leg het gevraagde aantal grondstoffen op het spelbord en neem de overeenkomstige beloning. Op die manier kunnen punten en goud verdiend worden.
  Voorbeeld: het rode cijfer komt overeen met het aantal goederen dat je moet afgeven, onderaan staat de beloning. De kleur van de vakken geeft aan in welke tijdperken de actie gebruikt mag worden. Voor 8 goederen kan je in het derde tijdperk 7 punten kopen bijvoorbeeld.
  

Een ronde spelen.

Een ronde start met het leggen van nieuwe tegels. Tegels die niet gekozen werden, blijven beschikbaar maar kosten 1 goud. Leg deze tegels naast het spelbord. De nieuwe tegels moeten wat kleur betreft, overeenkomen met die van het tijdperk. Op de stadtegels staat aangegeven met A of B vanaf welke ronde ze beschikbaar zijn.
Als alles klaarligt, voeren de spelers hun 6 acties uit.
Het spelbord ligt klaar voor ronde A van tijdperk 1.

Vervolgens ontvangen de spelers voedsel van tegels en grondbezit. Als je voor bepaalde tegels voedsel moet afstaan, wordt dit ook nu geregeld. Als je voedsel tekort komt, verlies je punten. Een teveel aan voedsel wordt verkocht voor goudstukken.
Op dezelfde manier worden andere (goud, grondstoffen, blokjes) inkomsten/uitgaven verwerkt.
Tegels waarvoor het onderhoud niet betaald wordt, moet je afleggen.
Daarna ontvang je punten voor tegels en grondbezit.
Het spelbord: punten staan in de vlagjes, andere inkomsten staan op het grondgebied zelf afgedrukt. Bovenaan loopt het voedselspoor. De speler met het meeste blokjes in een gebied, ontvangt de inkomsten. Bij gelijkstand worden de inkomsten verdeeld.

De speler met het minste punten kiest als eerste zijn speelpositie voor de volgende ronde. Deze start, als alle spelers hun positie gekozen hebben, met het leggen van nieuwe tegels.
Op het eind van een tijdperk moeten de spelers extra onderhoudskosten betalen. 1 goud voor elke ontwikkelingstegel en 1 blokje voor elke stadstegel die ze willen behouden.

De winnaar

Het spel eindigt na de 6 ronde (ronde B van tijdperk 3). Er worden geen extra onderhoudskosten meer betaald en de hoeveelheid voedsel die je ontvangt/inlevert verdubbelt. De spelers ontvangen nog 1 punt per 3 goud en per 3 grondstoffen. De speler met het meeste punten wint.

SPELBEOORDELING

Phalanx doet zichzelf alle eer aan door het spelregelboekje van heel wat hoofdstukken te voorzien. Gelukkig wordt een vrij goede samenvatting meegeleverd zodat je vrij snel kunt volgen. Rise of Empires is niet echt een spel waarin je, zoals de titel doet vermoeden, een beschaving moet opbouwen. Het komt er meer op neer de juiste tegels te verzamelen en te combineren. Liefhebbers van een pittig oorlogsspel zullen hier dus afhaken.
Het spelmateriaal klaarzetten, de spelregels uitleggen en de scores na elke ronde aanpassen, neemt heel wat tijd in beslag. Weet waaraan je begint!
Heel wat spelers storen zich aan het A/B-systeem. De acties die je in ronde A kiest, komen terug in ronde B. Ik vind dit een fantastische vondst, maar ik ben dan ook liefhebber van spellen waarin je wat vooruit moet plannen.
De combinatie van landtegels, actietegels, stadstegels en groeitegels werkt goed. Alleen de actietegel waarbij je een verbond met een tegenspeler kan sluiten, vind ik nutteloos. Dit is zeker het geval als je met twee speelt. Toch vind ik Rise of Empires de moeite waard. Dit komt zeker nog uit de kast.

Een toetje: de verschillende soorten actietegels van het tweede en het derde tijdperk.
Neem 3 voedsel, ruil 2 goederen, wijs een bondgenoot aan, neem 1 grondstof per veld, zet 2 blokjes in de nieuwe wereld, verplaats 3 blokjes, plaats 3 blokjes op de kaart voor 2 goud, het verwijderen van een actiesteen is gratis, neem 5 goud, verwijder 1 blokje van een tegenspeler, 1 extra overwinningspunt voor elk gebied waar je blokjes bezit.

Verplaats 4 blokjes, ruil 3 goederen, neem 4 grondstoffen, je ontvangt 2 punten, neem 4 voedsel, verwijder 2 blokjes van een tegenspeler voor 2 goud, neem 3 blokjes uit de algemene voorraad, één extra overwinningspunt voor elk gebied waar je blokjes bezit, je ontvangt 5 punten voor 6 goud, verdubbel het aantal punten van 1 stadstegel.

P.S. Een bezoekje aan de Phalanx website doet me vermoeden dat deze al lange tijd niet ge-updated werd.