SPELMATERIAAL

Na het openen van de speldoos valt onmiddellijk de grote hoeveelheid spelmateriaal op. Bovendien is dit spelmateriaal een lust voor het oog en bevat de doos voldoende opbergvakken om het hele boeltje netjes op te bergen. In de doos schuilen 40 monumenten (8 per beschaving), 4 wonderen, 5 pionnen (1 per kleur), 200 prins fiches (40 per kleur), 40 funderingen (8 per kleur), 10 privilege fiches (2 per kleur), 40 gastfiches (2 per beschaving voor elk van de 4 eilanden op het bord), 50 kaarten (10 per beschaving), 1 buidel en 5 overzichtskaarten.

SPELBESPREKING

Inleiding

In dit spel speel je een minister die prinsen van verschillende beschavingen verwelkomt en begeleidt tijdens hun tocht door de eilanden van Utopia. De bedoeling is dat deze prinsen in Utopia blijven wonen en daar gebouwen optrekken die eigen zijn aan hun cultuur. Als je alles in goede banen leidt, stijgt jouw prestige aan het hof.

Voorbereiding

Het spelbord wordt op tafel gelegd en één monument van elke beschaving wordt op de prestige ladder geplaatst. Overige monumenten en de 4 wonderen worden naast het spelbord geplaatst.
De 40 gastfiches worden in de buidel gestopt, de actiekaarten worden geschud en gedekt naast het spelbord gelegd.
Elke speler ontvangt een overzichtskaart en alle spelmateriaal in zijn kleur. De pionnen worden achter elkaar op het startvak van het spelbord geplaatst.

Spelverloop

Aankomst van de prinsen.

Het spelbord toont 24 districten die onevenredig over 4 eilanden zijn verdeeld. Elk eiland draagt een symbool. Deze symbolen komen overeen met de symbolen op de gastfiches.

Het spelbord met links het watereiland, daaronder het aarde-eiland, rechts bovenaan het vuureiland en rechts onderaan het windeiland. Links onderaan de prestige ladder en rondom het scorespoor. De bootjes bij de eilanden zijn de plaatsen waar de gasten toekomen.

Bij de start van elke ronde worden 3 keer zoveel gastfiches uit de buidel getrokken als het aantal spelers. Deze fiches worden bij de overeenkomstige schepen op het spelbord geplaatst. De gastfiches dragen daarenboven ook een foto van een prins die tot één van de 5 verschillende beschavingen in Utopia behoort.

Van links naar rechts: Maya-, Griekse-, Chinese-, Perzische- en Egyptische prins(es).
Van boven naar onder: Aarde-, Wind-, Vuur- en Watereiland

Begeleiden van de prinsen.

• In spelersvolgorde verwijderen de spelers één gastfiche van het spelbord. Deze fiche vervangen ze door een fiche van dezelfde beschaving in hun kleur. De fiche van hun kleur wordt in een willekeurig district op het eiland met het symbool van de gastfiche geplaatst.
• Dit gaat zo door tot elke speler 3 gastfiches gekozen heeft. Er liggen dan geen gastfiches meer op het spelbord.
• In plaats van een gastfiche te verwijderen, kan een speler er ook voor kiezen een gastfiche uit de buidel te trekken. In ruil daarvoor moet hij een speler aanduiden die onmiddellijk een gastfiche van het spelbord mag vervangen door een eigen fiche.
• De spelersvolgorde wordt bepaald door de plaats op het scorespoor. De speler met het hoogste aantal punten is startspeler, gevolgd door de speler met het op één na hoogste aantal punten enz…
• Staan na een ronde nog meerdere pionnen op de startplaats van het scorespoor, dan wordt de voorste pion naar achter geplaatst. In deze ronde komt de bezitter van die pion als laatste aan de beurt.

Een deel van het eigen spelmateriaal.

Ontwikkeling van de stad.

In deze fase ontvangt elke speler 5 actiekaarten. De actiekaarten tonen een prins van één van de 5 beschavingen. De eerste speler moet 1 kaart afleggen, de laatste speler mag alle kaarten houden en de andere spelers leggen elk 1 kaart af. Daarna mogen de spelers in beurtvolgorde zoveel actiekaarten spelen als ze willen. Op het einde van hun beurt mogen de spelers maximum 5 kaarten op handen houden. Actiekaarten kunnen op 4 manieren ingezet worden.

• Eén of twee prinsen verplaatsen: door het spelen van een actiekaart mag een speler één (of twee) prinsen van dezelfde beschaving als de actiekaart uit een(zelfde) district verplaatsen naar een(zelfde) aangrenzend district.
  Deze verplaatsing kaan ook over het water gebeuren als de betrokken districten over een haven beschikken. Bij verplaatsingen over water mag maximum 1 stippellijn overschreden worden.
• Een prins toevoegen: door het spelen van een actiekaart mag een speler één prins van dezelfde beschaving als de actiekaart in een district plaatsen waar een monument staat van die beschaving.
  Speelt een speler drie dezelfde actiekaarten, dan mag hij een prins van die beschaving in een willekeurig district plaatsen.
• Een prins verwijderen: beschikt de speler over een prins in een district met een monument van dezelfde beschaving, dan mag de speler een actiekaart van die beschaving afleggen om zijn prins te verwijderen.
• De volgorde op de prestige ladder veranderen. Speelt een speler een actiekaart dan mag hij het monument van die beschaving 1 plaats hoger op de prestige ladder plaatsen. Het daar aanwezige monument zakt 1 plaats.
  Speelt een speler twee dezelfde actiekaarten dan mag hij het monument van die beschaving op de laagste plaats van de prestige ladder plaatsen. Andere monumenten stijgen eventueel 1 plaats.
• Tijdens zijn beurt mag een speler een privilege fiche inzetten. Deze fiche verandert de beschaving van een gespeelde actiekaart in een andere beschaving naar keuze.

De actiekaarten van links naar rechts: Perzisch, Egyptisch, Maya, Griek, Chinees.

Bouwen.

Op elk moment dat een speler aan de beurt is, mag hij bouwen. Om aan te tonen dat de speler een gebouw bezit, wordt onder het gebouw een fundering van zijn kleur geplaatst.

• Bezit een speler op een eiland van elke beschaving één prins, dan mag hij op dit eiland een wonder bouwen. Op elk eiland is plaats voorzien voor juist 1 wonder. De gebruike prinsen gaan terug naar de voorraad van die speler.
• Bezit een speler 3 dezelfde prinsen in een district, dan mag hij in dit district een monument van dezelfde beschaving bouwen. De gebruikte prinsen gaan terug naar de voorraad van die speler.

Van links naar rechts: wonder, wonder, Chinees monument, Grieks monument, Egyptisch monument, Maya monument, Perzisch monument, wonder, wonder.

Prestige punten winnen.

Er zijn verschillende manieren waarop prestige punten gewonnen kunnen worden.

• Het bouwen van een wonder levert direct 6 punten op. Wordt een monument op een eiland gebouwd waar een wonder aanwezig is, dan krijgt de speler die het wonder bezit evenveel punten als de waarde van het district waar dit monument gebouwd werd.
• Het verwijderen van een prins levert direct 2 punten op.
• Als je een prins toevoegt en je daarbij een monument van een andere speler gebruikt, dan ontvangt die speler 1 punt.
• Op het einde van een ronde levert elk monument dat je bezit punten op. De waarde van elk monument levert afhankelijk van hun plaatst op de prestige ladder 1 tot 5 punten op.

De winnaar

Het spel eindigt na de ronde waarin een speler 50 punten haalt. De ronde wordt nog uitgespeeld. De speler met de meeste punten heeft het spel gewonnen.

SPELBEOORDELING

Utopia is een prachtig uitgevoerd spel met heel wat onderdelen. Het spel start wat traagjes maar éénmaal er enkele monumenten op het spelbord staan komt alles in een stroomversnelling terecht. Speel je dit spel voor de eerste keer dan kan het je wat overdonderen. De verschillende beschavingen met bijhorende prinsen en monumenten zorgen samen met de verschillende scoremogelijkheden en acties soms voor heel wat verwarring. De samenvattingskaart schept eveneens wat verwarring en is eigenlijk vooral duidelijk als je het spel al kent. Misschien kunnen onderstaande tips iets meer overzicht creeëren:

• Sorteer de monumenten naar soort en plaats ze in rijen naast het spelbord. (Bijvoorbeeld eerst alle Maya gebouwen, daarnaast alle Egyptische gebouwen, enz…)
• Sorteer daarna ook al jouw fiches naar soort en plaats ze in dezelfde volgorde als de monumenten. Afhankelijk van waar je zit bijvoorbeeld eerst alle Maya fiches, daarna alle Egyptische fiches.
• Voor elke actie geldt dat de beschaving op de kaart moet overeenkomen met de monumenten en/of prinsen die je wilt plaatsen/verplaatsen/verwijderen.

Heb je dit alles onder controle dan kan het spel beginnen. Nogal wat mogelijkheden en moeilijk om door het bos de bomen te zien. Hieronder volgen een aantal bedenkingen die het overwegen waard zijn, maar zeker niet tot een zekere overwinning leiden.

• De districten zijn onregelmatig over de eilanden verdeeld. Iets waarmee je best rekening houdt als je een wonder bouwt.
• Het grootste eiland (vuureiland) is vrij aanlokkelijk om een wonder op te bouwen maar is iets minder toegankelijk over water dan de andere eilanden. Het aarde-eiland is in dat opzicht misschien de beste keuze.
• Een wonder bouwen is zeker het overwegen waard, het levert immers direct 6 punten op en je kunt er nog heel wat extra punten mee scoren door het bouwen van monumenten.
• Bouw je direct een wonder dan het je het voordeel dat je heel wat extra punten kan winnen, het nadeel is dat je minder makkelijk prinsen in het spel brengt aan de hand van actiekaarten. Tenzij je daarvoor monumenten van een andere speler gebruikt, wat die speler telkens een punt oplevert. Een monument levert ook geen punten op aan het eind van een ronde.
• Bezit je monumenten van verschillende beschavingen, dan kan je vrij vlot extra prinsen in het spel brengen zonder punten aan andere spelers te schenken. Bovendien ben je minder vatbaar voor de schommelingen op de prestige ladder.
• Districten met een haven hebben als voordeel dat ze heel toegankelijk zijn. Bouw je op zo’n plaats een monument dan kan je de vooruitgang van de andere spelers gevoelig vertragen.
• Het inbrengen en verwijderen van een prins via hetzelfde monument en twee dezelfde actiekaarten levert direct 2 punten op maar lijkt mij alleen in de laatste 2 rondes interessant.
• Er is nogal wat discussie over de invloed van de laatste speler tijdens het spel. Hij heeft immers het voordeel dat hij de waardes van de monumenten voor de telling nog sterk kan beïnvloeden. Bovendien beschikt deze speler over de meeste actiekaarten. De startspeler heeft dan weer het voordeel dat hij telkens als eerste aan bod komt voor het kiezen van een gastfiche. Tijdens onze sessies is het nog nooit voorgekomen dat de laatste speler de eerste voorbij steekt. Het voordeel van de gastfiches lijkt dus de bovenhand te halen. De laatste speler kan de rangorde voor een deel bepalen maar komt daarbij weinig als winnaar uit de bus.

Voor – en achterkant van de samenvattingskaart. Het rode vak stelt het inbrengen van een prins voor, hij komt uit de tempel. Het gele vak stelt het verwijderen van een prins voor, hij gaat in de tempel.

Utopia is naar mijn mening een planspel met heel wat tactische mogelijkheden. De keuze van de acties is daarbij wel sterk afhankelijk van de getrokken gastfiches en actiekaarten. De laatste speler kan het scoreverloop wel beïnvloeden en daardoor gebeurt het soms dat hij beslist over winst en verlies. Sta je op kop dan moet je sterk spelen en anticiperen om daar te blijven. Een spel dat zeker het ontdekken waard is maar niet het tactisch vernuft bezit van Khronos, de vorige creatie van Arnaud Urbon en Ludovic Vialla. Misschien zou een scoresysteem als Khronos, waarbij elke speler scoort na zijn eigen beurt, meer evenwicht in het spel brengen.

Met dank aan www.Boosterbox.nl voor het recensie-exemplaar.